-woda i jej roztwory
-piany gaśnicze
-proszi gaśnicze
-halony
-gazy gaśnicze


woda i jej roztwory

Mechanizm działania wody polega przede wszystkim na chłodzeniu materiału palnego w strefie
spalania. Ze wzgledu na swoje własciwosci, przy odpowiedniej intensywnosci i sposobie podawania,
może ona przenikac w głab palacego sie materiału. Bardzo dobre własciwosci chłodzace wody wyni-
kaja z jej dużego ciepła parowania, które wynosi 2260 kJ/kg. Mechanizm działania gasniczego wody
moze byc równiez oparty na działaniu izolacyjnym tzn. woda w postaci pary wodnej, powstałej po jej
odparowaniu w wysokiej temperaturze pozaru, „blokuje” dostep powietrza i palnych gazów do strefy
spalania. Po odparowaniu z 1 litra wody mo
na uzyskac ok. 1,7 m3 pary wodnej.
Dzieki dodaniu do wody pewnych zwiazków uzyskujemy zmiany jej własciwosci fizycznych. Zmiany
te wyrazaja sie miedzy innymi zwiekszeniem możliwosci pochłaniania ciepła, obnizeniem temperatury
krzepniecia poniżej 00C i obniżeniem napiecia powierzchniowego. Ta ostatnia cecha powoduje, że ta-
ka woda można gasic materiały hydrofobowe (trudno nasiakliwe), takie jak bawełna, pył weglowy, torf,
wegiel brunatny.
Woda nie jest jednak srodkiem uniwersalnym
Dla ustalenia zakresu stosowania wody jako srodka gasniczego można wykorzystac stosowana
klasyfikacje pożarów na grupy.
Wyróżniamy:
Pożary grupy A - pożary ciał stałych pochodzenia organicznego, przy spalaniu których wystepuje
zjawisko żarzenia, np. drewno, papier, wegiel, tworzywa sztuczne.
Po6ary grupy B - pożary cieczy palnych i substancji stałych topiacych sie wskutek ciepła wydzie-
lonego podczas pożaru, np. benzyna, oleje, pak, naftalen oraz pożary cieczy
rozpuszczalnych w wodzie - alkohol.
Pożary grupy C - pozary gazów, np. gaz ziemny, metan, acetylen.
Pożary grupy D - pożary metali, np. magnez, sód, lit, glin, żelazo.
Pożary grupy F – pożary tłuszczów i olejów w urzadzeniach kuchennych.
Tak wiec można stwierdzic, że woda nadaje sie przede wszystkim do gaszenia pożarów klasy A .
Wode można stosowac do gaszenia pożarów klasy B i C ale tylko w okreslonych warunkach przy
czym efekt gasniczy zostanie osiagniety przy podawaniu wody w odpowiedni sposób, np. przez
podanie pradów rozproszonych i mgłowych.
!!! WODA, A TAKŻE SRODKAMI JA ZAWIERAJACYMI, NIE NALEŻY GASIC:
- Metali alkalicznych, do których należa sód, potas, lit, rubid i cez. Metale te w zetknieciu z
woda lub para wodna silnie reaguja tworzac wodór, który z tlenem z powietrza wytwarza mie-
szanine wybuchowa.
- Metali, które spalajac sie wysokiej temperaturze powoduja dysocjacje wody i tworzenie
sie mieszaniny wybuchowej - typu glin i jego stopy, wapn, żelazo,
- Pożarów w pomieszczeniach, gdzie magazynowany jest karbid (weglik wapnia), który re-
agujac z woda powoduje wydzielanie sie acetylenu - gazu palnego, stwarzajacego zagrożenie
wybuchem.
- Olejów i innych cieczy palnych o wysokiej temperaturze wrzenia. Ciecze silnie nagrzane
w zetknieciu sie z woda, wskutek szybkiego parowania wody, kipia lub moga byc gwałtownie
wyrzucane na zewnatrz naczynia, w którym sie znajduja.
- Materiałów palnych w obrebie urzadzen bedacych pod napieciem


   piany gaśnicze

Wyróżnia sie dwa rodzaje piany gasniczej: chemiczna i mechaniczna.
Ponieważ piana chemiczna ma obecnie ograniczone zastosowanie, na uwage zasługuje przede
wszystkim piana mechaniczna - Jest to koloid, który powstaje wskutek mechanicznego zmieszania
powietrza i wodnego roztworu srodka pianotwórczego.
Piane charakteryzuje miedzy innymi liczba spienienia [Ls], która wyra
a stosunek objetosci piany
do objetosci wodnego roztworu srodka pianotwórczego zużytego do wytworzenia tej piany.
Przykład: jesli z 10dm3 (10 litrów) roztworu srodka pianotwórczego wytworzymy 1 m3 piany to be-
dzie to 100 razy wieksza objetosc uzyskanej piany od objetosci roztworu (z którego wytworzylismy ta
piane) i liczba spienienia Ls bedzie wynosic 100.
W zależnosci od liczby spienienia piany dzielimy na:
- piane cie6ka Ls < 20,
- piane srednia 20 < Ls < 200,
- piane lekka Ls > 200.
Istnieje bardzo dużo srodków pianotwórczych. Ogólnie można je podzielic na dwie grupy: prote-
inowe i syntetyczne. W zależnosci od rodzaju srodka pianotwórczego, a także sprzetu do wytwarzania
piany, otrzymuje sie piany o różnej liczbie spienienia i własciwosciach, które należy uwzgledniac, do-
bierajac piane do odpowiedniego materiału palnego i sytuacji pożarowej. Na ogół, steżenie srodka
pianotwórczego nie przekracza 5% objetosciowych.
Działania gasnicze piany polegaja na działaniu izolujacym i chłodzacym oraz rozcienczajacym.
Własciwosci izolujace piany wynikaja z oddzielenia materiału palnego od utleniacza warstwa piany o
odpowiedniej strukturze i grubosci.
Własciwosci rozcienczajace piany zwiazane sa ze sposobem jej podawania - jest to wypełnienie piana
pomieszczenia lub obiektu.
Ponieważ piany mechaniczne zawieraja wode, nie należy ich stosowac tam gdzie zabrania sie
stosowania wody.
Skutecznosc gasnicza pian widoczna jest szczególnie przy gaszeniu po6arów klasy B. W zależnosci
od rodzaju srodka pianotwórczego i spienienia można nia gasic weglowodory, a także ciecze polarne
i rozpuszczalne w wodzie.


proszki gaśnicze

Proszki gasnicze to rozdrobnione zwiazki chemiczne otoczone błonka hydrofobowa.
W zale6nosci od składu proszki dzielimy na:
- weglanowe,
- weglanowo-mocznikowe,
- fosforanowe,
- specjalne.
Mechanizm gasniczy proszku polega na inhibicji hetero- i homofazowej. Inaczej mówiac, na
przejmowaniu przez proszek energii aktywacji od wolnych rodników odpowiedzialnych za proces spa-
lania. Rezultatem powyższego jest spowolnienie reakcji spalania.
W przypadku proszków weglanowych dodatkowym działaniem gasniczym jest obniżenie steżenia
utleniacza w strefie spalania przez wydzielajacy sie dwutlenek wegla. Natomiast proszki fosforanowe
maja dodatkowo zdolnosc wytwarzania szklistej, jednolitej warstewki, pokrywajacej powierzchnie ga-
szonego ciała stałego.
Zakres stosowania proszków jest uzależniony od ich składu. I tak, proszki weglanowe stosuje sie
do gaszenia pożarów klasy B i C, proszki fosforanowe - klasy A, B, C, a proszki specjalne - klasy D.
Proszki można również stosowac do gaszenia pozarów urzadzen pod napieciem, przestrzegajac
zasad bezpieczenstwa, zwiazanych z zachowaniem okreslonych odległosci


gazy gaśnicze

Gazy gasnicze to takie gazy, które przy normalnym cisnieniu i w granicach temperatur, jakie moga
powstac podczas pożaru, sa niepalne, nie podtrzymuja palenia i nie wchodza w reakcje chemiczne z
gaszonymi materiałami. Działanie gasnicze gazów polega przede wszystkim na obniżeniu steżenia
tlenu w powietrzu do wartosci, przy której proces palenia ustaje.
Gazy gasnicze stosowane sa przede wszystkim w stałych instalacjach gasniczych do przerywania
procesu palenia w objetosciach zamknietych (aparaty, rurociagi, pomieszczenia produkcyjne itp.)
Najpowszechniej stosowanym gazem gasniczym jest CO2 (dwutlenek wegla). Stanowi on wypeł-
nienie tzw. gasnic sniegowych.
Znakomicie nadaje sie do gaszenia wegla kamiennego, koksu, siarki i metali, takich jak sód, po-
tas, wapn oraz żelazo i cynk.
Z uwagi na niska temperature (-780C) CO2, wydobywajacego sie w postaci sniegu z dyszy gasni-
cy, należy zachowac szczególna ostrożnosc w razie gaszenia nim na przykład płonacej odziezy na
człowieku lub urzadzen, które nie sa odporne na ciagłe, due zmiany temperatury.


halony

Halony to weglowodory, w których atomy wodoru wymienione zostały czesciowo lub całkowicie na
atomy chlorowców, takich jak: fluor, chlor i brom. Efekt gasniczy ujawnia sie w fazie gazowej objetej
reakcja spalania, po osiagnieciu steżenia gasniczego. W tych warunkach nastepuje rozkład halonu i
wydzielenie sie wolnych chlorowców, które łaczac sie z wolnymi atomami i rodnikami, przerywaja
ogniwa reakcji łancuchowejZ duża skutecznoscia halony moga byc stosowane do gaszenia pożarów grupy A, B i C. Nadaja
sie wszedzie tam, gdzie srodek gasniczy nie może niszczyc urzadzen i przedmiotów - a wiec urza-
dzen elektronicznych i precyzyjnych, dzieł sztuki, archiwów, a także wszelkich urzadzen elektrycznych
pod napieciem. Jako srodek gasniczy halony stanowia wypełnienie gasnic, agregatów oraz stałych
urzadzen gasniczych. Szczególna ostroznosc należy zachowac stosujac halony w zamknietych po-
mieszczeniach. W pewnych warunkach wykazuja one szkodliwe działanie na organizm ludzki